Üniversitedeyken bir ara hocaların katıldığı konferanslara da katılma fırsatı bulmuştum.
Nadir Hoca bir konferansında ARPANET‘ten (Advanced Research Projects Agency Network) bahsediyordu. Bu tarihte deneysel birkaç uygulamanın dışında fonksiyonel bir yapı yoktu.
Bu ABD da iletişim hatları üzerinden 4 üniversitenin ABD Savunma Bakanlığı için yapılan projelerde bilgi iletişimini sağlamak üzere kurulmuştu.
Bu yıllarda yurdumuzda ev telefonuna sahip olmak bir ayrıcalık, evine telefon hattı almak 5-10 yıl süren bir macera idi. Telefona sahip olmak ta çözüm olmayıp ahizeyi kaldırdığınızda çevir sesini alamadığınız yani numarayı çeviremediğiniz sıradan bir sıkıntı idi.
Anlatılanı hayretle dinledim. Üniversitede aldığımız telekomünikasyon dersinde telefon hattına sayısal bir cihaz bağlandığında maksimum hızın 3400 bit/saniye olabileceğini öğrenmiştim.
Nadir Hoca o sıralar IBM 1620 modeli bilgisayarın Burroughs 3700 ile değiştirilmesi sonucunda iletişimle ilgili gelişmelerden İTÜ (İstanbul Teknik Üniversitesi Taşkışla binası ile yine İTÜ ye ait İTÜ Maden Fakültesi (Maçka) arasında bir hattın tesis edilerek Maçka kampüsüne kurulan bir teleks benzeri klavye ve yazıcılı terminal ile bağlantı kurulduğunu anlatmış ve nüktedan tavrı ile buna İTÜNET adını vermişti. ARPANET İTÜNET’e karşı… vay vay vay..
ARPANET nasıl bir şeydi?
Çok sayıda bilgisayar kullanıcısının birbirleriyle haberleşebilmelerini öngören bir bilgisayar ağı hakkındaki ilk düşünceler Ağustos 1962’de Bolt, Beranek ve Newman (BBN) firmasından J.C.R. Licklider tarafından “Galaksilerarası Bilgisayar Ağı” kavramına atfen ortaya atılmıştır. İnternet’in günümüzde sahip olduğu tüm özellikler bu çalışma sırasında belirlenmiştir.
Açılan ilk ihalede 120 firmadan tehlif istenmiş ama yalnızca 4 firma olumlu cevapla teklif vermiştir. Diğer firmalar yapılacak işi anlayabilmekten çok uzaktı….
Bu teorik sistem tasarımı üzerine zaman içerisinde çok sayıda biribiri ile uyumlu olmayan ve farklı firmalarca üretilmiş bulunan bilgisayarlardan oluşan bir ağ kuruldu.
Zaman içerisinde bu sistemlerin uyumu da sağlandı.
Bu dönemde bilinen en yüksek veri transfer hızı sıradan telefonların analog ses görüşmelerine olanak veren veri hızı idi. Bu da 3400 Baud yani 3400 bit/saniye..
O dönemde Türkiyede PTT (şimdiki Türk Telekom’un atası kamu kuruluşu) veri iletişimi için hat tahsis etmekte çok nazlı davranır, yapılan talepleri bir yıldan önce yerine getirmezdi.
ARPANET“e dönelim.
ABD ve Birleşik Krallik (Kısaca İngiltere) üniversitelerinde ARPANET’in ilhamıyla sayısız araştırma ve sistem tasarımı yapıldı. Bunların pek çoğu 2000li yıllara kadar gerek firmalar, gerekse üniversitelerde geliştirilen sistemlerde kullanıldı. Başlangıçta senkron sistemler yaygındı. Bu iletişimde bulunan iki sistemin gönderdiği veri paketi uzunluklarının sabit olduğu, bir taraf gönderirken diğer tarafın dinlemede kaldığı, gelen paketlerin doğru teslim alındığından emin olunduğunda dinlemede kalan tarafın göndermeye başladığı yapılardı. Hat kalitesi iletişim hızında belirleyici etkendi.
Dupleks protokoller devreye girdiğinde yine senkron ancak iki yönlü haberleşme başladı.
Asenkron protokollerin devreye girmesi ile hattın kalitesi otomatik karşılıklı el sıkışma ile hattın elverdiği en uygun hızda yapıldı.
Karşı tarafı bekleme sorunu olmadığından hızlar alabildiğince arttı.
Veri paketlerinde hatlarda kaybolan bitleri tekrar yerine koymak için yöntemler hızla gelişti. Bu yöntemlerde veri paketinin bitlerinin pakenin başında bir doğrulama bit grubu ile ileriye yönelik doğrulama algoritmaları oluşturuldu.
Bu algoritmalar bugün de sayısal veri iletişiminde çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Örnek vermek gerekirse Uydudan TV yayınları bu algoritmalar ile uydu üzerinde kodlanır ve uydu alıcında çözülürken gerekirse doğrulamalar yapılır.
